Przypomniałem sobie dzisiaj o tym jak to kiedyś odwiedzili nas goście z węgierskiego Dunaujvaros.
No i od razu ten temat... Znacie jeszcze jakieś inne socjalistyczne miasta
(Polskie i zagraniczne).
Ja ze swej strony wklejam artykuł o Tychach:
Całkiem nowe miasto socjalistyczne
4 października 1950 roku Prezydium Rządu PRL podjęło uchwałę o budowie nowego miasta o docelowej liczbie 100 tys. mieszkańców. Zaproponowano nazwę Nowe Tychy. Miesiąc później, 8 listopada, zapadła druga - o nadaniu Tychom ustroju miejskiego od 1 stycznia 1951 roku
Nowe Tychy miały stać się symbolem planu sześcioletniego. Miasto Nowe Tychy rozpoczęło swój żywot od budowy pierwszego osiedla, oznaczonego literą A, na polach dawnego folwarku w pobliżu stacji kolejowej. Następne budowane osiedla oznaczano kolejnymi literami alfabetu. Projektantami generalnymi miasta (poza osiedlem A) zostali Kazimierz i Hanna Wejchertowie.
Jednocześnie z budową miasta, z radością wprowadzających się do nowych mieszkań ludzi - narastał dramat pozbawianych ziemi i domów rdzennych tyszan. Przymusowo wykupywano ich ziemie, z niedostateczną gratyfikacją pieniężną. Dokuczliwe było zaniedbanie starej dzielnicy miasta, obciążonej przecież obsługą nowych dzielnic w zakresie handlu i usług.
W 1954 roku z północnej części powiatu pszczyńskiego utworzono powiat tyski.
W 1957 i 1958 roku, po zawarciu porozumienia między Polską i Związkiem Radzieckim, do Tychów napłynęła fala repatriantów z dawnych Kresów Wschodnich. Kierowani byli do punktu repatriacyjnego w Pszczynie, a następnie do Tychów. Budowa miasta dawała im nadzieję na otrzymanie tu mieszkania. W ten sposób budowane wówczas osiedle C miało specyficzną strukturę pochodzenia jego mieszkańców - mniej więcej połowę z nich stanowiły rodziny repatriantów.
Ulice na ówczesnych osiedlach nie miały jeszcze nazw - adresy brzmiały na przykład tak: "Nowe Tychy, osiedle C 3, blok 181 c" i dalej numer mieszkania.
Odwilż polityczna po październiku 1956 roku umożliwiła podjęcie budowy pierwszego nowego kościoła - na polach Żwakowa powstał kościół św. Jana Chrzciciela. Przy jego budowie, prowadzonej społecznym wysiłkiem, zgodnie pracowali repatrianci i Ślązacy. Poświęcenia kościoła dokonał 21 grudnia 1958 roku biskup Stanisław Adamski.
Budowa miasta postępowała, wkraczając powoli na pola paprocańskich gospodarstw. Na przełomie lat 50. i 60. osiedla rosły szybko, co roku oddawano do użytku dziesiątki mieszkań, a dla dzieci ich lokatorów - nową szkołę. Poza szkołami podstawowymi wybudowano obiekty dla Technikum Budowlanego i dla I LO. Powstały kino Andromeda i Teatr Mały. Ale jeszcze przed powstaniem Andromedy w mieście funkcjonowały trzy kina: Halka przy ulicy Sienkiewicza, Górnik w domu kultury na osiedlu A i Budowlani w miasteczku barakowym.
W drugiej połowie lat 60. w Tychach wyrósł bigbitowy zespół Passaty.
Nowe Tychy były sztandarową budową socjalizmu, toteż do miasta przyjeżdżali z wizytą najważniejsi dygnitarze w państwie. W 1959 roku w Tychach pojawił się Władysław Gomułka, I sekretarz Komitetu Centralnego PZPR, ze swoją świtą. Wizytował miasto w towarzystwie Edwarda Gierka, wówczas I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Kilkanaście lat później podobną wizytę złożył Edward Gierek jako I sekretarz KC w towarzystwie Zdzisława Grudnia.
Epoka Edwarda Gierka to dla Tychów znamienne decyzje o budowie Fabryki Samochodów Małolitrażowych i rozpoczęcie budowy nowych osiedli na południe od wykopu kolejowego - potrzebne były mieszkania dla rzeszy zwerbowanych z całej Polski pracowników FSM-u.
W 1975 roku zniesiono powiaty, nowe granice administracyjne Tychów rozrosły się niebywale, obejmując okoliczne miejscowości: Wyry, Gostyń, Kobiór, Bieruń, Bojszowy, Lędziny (Urbanowice i Cielmice przyłączono do Tychów kilka lat wcześniej). Miasto liczyło w tym czasie 271 km kw. i prawie 190 tys. mieszkańców. W granicach Tychów znalazły się kopalnia Ziemowit w Lędzinach i budowana kopalnia Piast w Nowym Bieruniu.
W "socjalistycznym" mieście w 1979 roku zdarzył się niezwykły odruch społecznego sprzeciwu. 23 kwietnia 1979 roku lokalne władze partyjne nakazały usunięcie starego, zabytkowego krzyża kamiennego. Stał on w miejscu, gdzie przed rozpoczęciem budowy miasta rozwidlały się dwie drogi prowadzące do Paprocan. Od 1960 roku były tu już osiedle D i ulica Dzierżyńskiego, zaś naprzeciwko krzyża ustawiano pierwszomajową trybunę honorową. Krzyż władzom przeszkadzał. Brak fachowości ekipy zatrudnionej do usunięcia krzyża spowodował jego przewrócenie i uszkodzenie. Momentalnie zebrał się tłum mieszkańców protestujących przeciw tej akcji. Protest spowodował, że jeszcze w nocy ponownie zmontowano kamienny zabytek, a przez kilka dni nieustająco otaczała go rzesza modlących się tyszan.
Wydarzenia sierpnia 1980 roku doprowadziły do utworzenia w mieście struktur NSZZ "Solidarność". Tychy stały się jednym z bastionów nowego ruchu. Tyszanin Leszek Waliszewski, inżynier elektronik z FSM-u, został wybrany na przewodniczącego Regionu Śląsko-Dąbrowskiego NSZZ "Solidarność". 13 grudnia 1981 roku internowano dziesiątki tyskich działaczy związku. Mimo to w stanie wojennym działały jego podziemne struktury, kolportowano powielane ulotki i pisemka. Niezależny duch podtrzymywany był przez pracę tyskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. Liczni tyszanie zaangażowani byli w pracę społeczną i kulturalną skupiającą się przy parafiach.
Młodzież chodziła na koncerty grupy Dżem, słuchała piosenek Ryszarda Riedla.
Przełom polityczny 1989 roku to początek nowej historii miasta.
Przemiany społeczno-polityczne przyniosły gminom samorządność. W Tychach nowa Rada Miejska, pracująca pod przewodnictwem Ryty Stożyńskiej, uznała prawo do samodzielności dzielnic peryferycznych. Po wielu konsultacjach zapadła decyzja o odłączeniu 2 kwietnia 1991 roku tych dzielnic, które utworzyły samodzielne gminy: Bieruń, Bojszowy, Lędziny, Kobiór, Wyry. Po zmianach granic administracyjnych obszar miasta liczył 82 km kw. i blisko 140 tys. ludności. Zmieniono nazwy wielu ulic. Zniknęły z mapy miasta ulice: Rewolucji Październikowej, Lenina, Engelsa, Dzierżyńskiego, Koniewa, Sawickiej, Fornalskiej, Krasickiego - ich nowe nazwy to aleja Niepodległości, ulice: Andersa, Edukacji, Grota-Roweckiego, Armii Krajowej, Piłsudskiego, kardynała Wyszyńskiego, aleja Jana Pawła II.
Zamiast pochodów pierwszomajowych i wieców pod p omnikiem Walki i Pracy organizowano koncerty plenerowe pod Żyrafą - bo tak tyszanie w języku potocznym nazwali wspomniany pomnik.
Zaczęło zmieniać się oblicze miasta. Przy głównych ulicach powstały nowe banki. Założono liczne kantory wymiany waluty. W miejsce dawnych transparentów z hasłami ideologicznymi pojawiły się reklamy.
Rozbudowano stare szkoły w dzielnicach obrzeżnych. Powstała Wyższa Szkoła Zarządzania i Nauk Społecznych.
Powstała tyska podstrefa Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
Wybudowano nowe kościoły. Tychy zapomniały o etykiecie "miasta socjalistycznego".
Osiedle A
Kiedy jesienią 1950 roku o planach rozbudowy Tychów do wielkości stutysięcznego miasta poinformowało radio, tyszanie przyjęli to z zaciekawieniem. Część z nich odczuwała satysfakcję z przyszłego rozwoju miejscowości, inni byli pełni niepokoju i obaw. Większość wyobrażała sobie, że pod budowę miasta przeznaczone zostaną upaństwowione pola dawnego folwarku, rozciągające się w pobliżu stacji kolejowej. Rychło okazało się, że na pofolwarcznych polach zmieściło się tylko pierwsze osiedle, oznaczone literą A.
Projekt architektoniczny osiedla, którego autorem był profesor Tadeusz Todorowski z Politechniki Śląskiej, gotowy był już w marcu 1951 roku. Tego samego roku rozpoczęto budowę. To ciekawe osiedle. Zwracają uwagę jego regularny plan, dwie osie kompozycyjne, plac centralny na ich skrzyżowaniu (plac św. Anny, dawniej Pstrowskiego). Południową pierzeję tego forum zajmuje gmach domu kultury. Tu działało kiedyś kino Górnik, tu pierwsze próby z zespołem Dżem odbywał Rysiek Riedel. Z bocznych ulic wychodzi się na plac pod arkadami, a główny wjazd od strony ulicy Andersa (niegdyś Lenina) zdobi pomnik robotnicy z kielnią murarską w jednej ręce i modelem budynku w drugiej - socrealistyczna ikona kobiety, sławiąca jej nową rolę społeczną. Z kolei ściany dawnego domu kultury wspierają posągi przodowników pracy: górnika i hutnika. Trochę wstydliwie ulokowano je przy tylnej elewacji.
Rzeźbiarskich dekoracji jest na osiedlu A więcej. W niszy przed frontem przychodni lekarskiej usadowiono kamienną matkę z dzieckiem. Fasadę domu kultury przy placu centralnym zdobią duże płaskorzeźby, a nad wejściami do klatek schodowych widnieją różne zwierzęta: żyrafa, jaszczurka, pies, pelikan, łabędź, paw, ryby itd. Dzięki tym zwierzakom dzieci łatwiej kiedyś trafiały do swojego domu. Osiedle A, które dziś traktować trzeba jako zespół zabytkowy, ma swój niezaprzeczalny urok: arkady, schodki, rzeźby, attyki na budynkach przy centralnym placu. Cały zespół pilnie potrzebuje jednak renowacji. Po "liftingu" może stać się turystyczną atrakcją.
za: [usuwamy]
======================================================
EDIT:
Jako przykłady socjalistycznych miast znalazłem jeszcze:
- Komsomolsk
- Eisenhuettenstadt
Eisenhüttenstadt (pol Hutnicze Miasto) jest miastem we wschodnich Niemczech nad Odrą, w kraju związkowym Brandenburgia (powiat Oder-Spree).
Miasto powstało w 1961 z połączenia trzech miejscowości: Fürstenberg/Oder, Schönfließ oraz założonego w 1950 Stalinstadt (osiedla robotniczego wybudowanego - tak jak polska Nowa Huta - dla pracowników nowowybudowanej tu huty żelaza). Nazwa miasta oznacza w języku niemieckim "Miasto Huty Żelaza".
herb:
Ratusz:
priekrasnyje!!!
[/b]